သိထားသင့္တဲ့ အသည္းေရာင္ အသားဝါ ဘီ ေရာဂါ (အပိုင္း ၄)

သိထားရမဲ့ အခ်က္ေတြ (အႏွစ္ခ်ဳပ္)

၁။ ဘယ္လို အသက္အရြယ္ေတြျဖစ္မွာလဲ
ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အသက္ (၁)ႏွစ္ကေန အသက္(၃ဝ) အတြင္း ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။

၂။ ဘာေရာဂါ လကၡဏာေတြ ရွိလဲ
ဖ်ားတာနဲ႕ စတယ္။ တခ်ိဳ႕လည္း ပ်ိဳ႕အန္ၾကတယ္။ သံုး၊ ေလးရက္ၾကာမွ ဆီးဝါ၊ မ်က္လံုးဝါလာတယ္။ ကေလးငယ္ေလးေတြ အသားမဝါခင္ ဖ်ားေနတုန္းမွာေတာ့၊ ငွက္ဖ်ား၊ တိုက္ဖိြဳက္၊ ေသြးလြန္တုတ္ေကြးဆိုၿပီး လြဲမွား ထင္တတ္ၾကတယ္။

၃။ ဘယ္ရာသီမွာ အျဖစ္မ်ားလဲ 
 ေက်ာင္းပိတ္ထားတဲ့ မတ္လကေန ေမလအတြင္းမွာ ကေလးငယ္ေတြ အႀကီးအက်ယ္ ျဖစ္ၾကပါတယ္။

၄။ ဘယ္လိုသိမွာလဲ
အသားဝါလာၿပီဆိုရင္ (Anti-HAV lgM) ဆိုတဲ့ test ကို ေသြးစစ္လိုက္လို႕ Positive ဆိုရင္ အသည္းေရာင္အသားဝါ ေအ ေရာဂါ ေသခ်ာၿပီေပါ့။

၅။ ဘယ္လိုကူးမွာလဲ
ေရာဂါသည္နဲ႕ နီးနီးစပ္စပ္ေနရံုနဲ႕လည္း ကူးႏိုင္ပါတယ္။
မသန္႕တဲ့အစားအေသာက္နဲ႕ ေရကလည္း ကူးႏိုင္ပါတယ္။
သိပ္ကို ကူးလြယ္ၿပီး အကူးျမန္တဲ့ ေရာဂါတစ္ခုပါ။ ေရာဂါသည္နဲ႕ ပစၥည္းအားလံုး လံုးဝခြဲထားဖို႕ လိုပါမယ္။

၆။ ဘယ္လိုကုမွာလဲ
အနားယူ၊ လံုေလာက္တဲ့ အရည္၊ ကယ္လိုရီ ေကြၽးၿပီးကု၊ နီးစပ္ရာ ဆရာဝန္နဲ႕ ျပပါ။ မလိုအပ္ဘဲ ေရေတြအမ်ားႀကီး ဇြတ္မေသာက္ခိုင္းပါနဲ႕။ ဂလူးကို႕စ္ေတြ မတန္တဆေဖ်ာ္မတိုက္ပါနဲ႕။ မႀကိဳက္ဘဲ၊ မေသာက္ခ်င္ဘဲနဲ႕ သံပုရာသီး၊ ေရွာက္သီး၊ အခ်ဥ္ရည္ေတြ မတိုက္ပါနဲ႕ ေဆးၿမီးတိုေတြ မသံုးပါနဲ႕။

၇။ ေနာက္ဆက္တြဲ ဘာေတြျဖစ္ႏိုင္လဲ
အသည္းေရာင္ ဘီနဲ႕ စီေရာဂါပိုးေတြကေတာ့ ပိုးဝင္ၿပီးရင္ နာတာရွည္ပိုးသယ္ေဆာင္တဲ့ အဆင့္ကို ေရာက္သြားႏိုင္ၿပီး၊ နာတာရွည္ အသည္းေရာဂါေတြ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေအေရာဂါကေတာ့ ျဖစ္တုန္းပဲ ခံရၿပီး ေပ်ာက္သြားတာနဲ႕ ပိုးလံုးဝ ကင္းစင္သြားၿပီး နာတာရွည္ အသည္းေရာဂါ မျဖစ္ႏိုင္ပါဘူး။

၈။ ဘယ္ေလာက္အထိ အႏၲရာယ္ရွိသလဲ၊ စိုးရိမ္ရသလဲ
ကေလးတစ္ေယာက္ အသည္းေရာင္အသားဝါေရာဂါ ျဖစ္ၿပီဆိုကတည္းက မိဘ၊ ေဆြမ်ိဳးအားလံုး ပူပင္ေသာက ျဖစ္ရၿပီး၊ သိပ္ဝါလြန္းလို႕ ရွိရင္ ေဆးရံုတင္ကုရပါတယ္။
အခန္႕မသင့္ရင္ သည္းေျခလမ္းေၾကာင္းပိတ္ၿပီး (Cholestasis)ရလို႕ ဝါတာဟာ ေတာ္ေတာ္နဲ႕ မက်ဘဲ တစ္လေက်ာ္ေလာက္အထိ ၾကာသြားႏိုင္တယ္။
တစ္ခါတေလ ေပ်ာက္ၿပီး တစ္လေလာက္ၾကာမွ ျပန္ဝါတတ္တယ္ (relapse) ။
ရွားရွားပါးပါး တစ္ေယာက္တေလဟာ သိပ္ဝါလြန္းၿပီး သတိလစ္ (Hepatic Coma) ရၿပီး အသက္ဆံုးပါး တတ္ပါတယ္။

၉။ ဘယ္လိုကာကြယ္မလဲ
တစ္ကိုယ္ေရသန္႕ရွင္းမႈ၊ က်န္းမာေရးနဲ႕ ကိုက္ညီေအာင္ သန္႕ျပန္႕တဲ့ အစားအစာကို စားပါ။
ျဖစ္ႏိုင္ရင္ေတာ့ အသက္ (၃ဝ)ႏွစ္ေအာက္ ကေလး၊ လူငယ္ေတြဟာ အသည္းေရာင္ အသားဝါ ေအကာကြယ္ေဆး (HAVRIX) ထုိးထားသင့္ပါတယ္။

ပါေမာကၡခင္ေမာင္ဝင္း (အသည္း)
ဌာနမွဴး/အသည္းအထူးကုဆရာဝန္ႀကီး
အသည္းေရာဂါအထူးကုဌာန
ရန္ကုန္ေဆး႐ံုႀကီး