အသည္းေရာင္အသားဝါ ဘီေရာဂါ အပိုင္း(၁)

 အသည္းေရာင္ အသားဝါ ဘီေရာဂါပိုး အေၾကာင္း၊ ကူးစက္ပံု၊ ျဖစ္ပြားႏႈန္း၊ ဘီပိုးဝင္ရင္ ဘာျဖစ္မယ္၊ ဘီိပိုးေၾကာင့္ ျဖစ္လာႏိုင္တဲ့ နာတာရွည္ အသည္းေရာဂါေတြ၊ ဘီေရာဂါပိုးကို ေနာက္ဆံုးေပၚနည္းေတြနဲ႕ ဘယ္လိုကုမယ္၊ ဘီပိုးကို ဘယ္လိုုကာကြယ္ရမယ္ဆိုတာ ျပည္သူေတြ၊ ေဆးဝန္ထမ္းေတြ သိသင့္တဲ့ ေခတ္မီအခ်က္အလက္ေတြကို လစဥ္အခန္းဆက္ ေရးသြားပါမယ္။ ကမၻာ့က်န္းမာေရးျပႆနာ အသည္းေရာင္ အသားဝါဘီ ဗိုင္းရပ္စ္ ေရာဂါပိုးဟာ ကမၻာေပၚမွာ အျဖစ္အမ်ားဆံုး အသည္းေရာဂါပိုး တစ္မ်ိဳးျဖစ္ပါတယ္။ သူ႕ေၾကာင့္လည္း လူေတြမွာ အသည္းေရာဂါ အမ်ားဆံုး ျဖစ္ၿပီး တစ္ကမၻာလံုးအတြက္ က်န္းမာေရး ျပႆနာႀကီး တစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ တစ္ကမၻာလံုးမွာ လူသန္းေပါင္း ၂ဝဝဝ ေလာက္ဟာ ဘီေရာဂါပိုး ကူးစက္ခံထားရၿပီး လူသန္းေပါင္း ၃၆ဝ ေလာက္ကေတာ့ ပိုးျပန္မထြက္ေတာ့ဘဲ နာတာရွည္ေရာဂါပိုး သယ္ေဆာင္သူေတြအျဖစ္ က်န္ခဲ့ ပါတယ္။

ႏွစ္စဥ္ တစ္ႏွစ္ကို လူ ၅.၂ သန္းေလာက္ဟာ ဘီပိုး ကူးစက္ခံေနရတယ္လို႕ ကမၻာ့က်န္းမာေရး အဖြဲ႕က ၂ဝဝဝ ျပည့္ႏွစ္မွာ ခန္႕မွန္းခဲ့ပါတယ္။ ပိုးကူးစက္ခံရတဲ့ လူေတြမွာ ရုတ္တရက္ ခ်က္ခ်င္း အသက္အႏၲရာယ္ထိခိုက္မႈ မရွိေပမယ္လို႕ ကံဆိုးစြာနဲ႕ နာတာရွည္ပိုး သယ္ေဆာင္သူ အဆင့္ကို ေရာက္သြားရင္ေတာ့ ဆိုးဝါးတဲ့ အသည္းေရာဂါေတြ ျဖစ္လာႏိုင္ ပါတယ္။ အသည္းေရာင္အသားဝါ ဘီေရာဂါပိုး နာတာရွည္ သယ္ေဆာင္တဲ့ သူေတြဟာ အသည္းေျခာက္၊ အသည္းကင္ဆာ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဒီေန႕ ကမၻာေပၚမွာ အသည္းကင္ဆာ ျဖစ္ရတဲ့ အဓိက အေၾကာင္းရင္းဟာ အသည္းေရာင္ အသားဝါ ဘီေရာဂါပိုးေၾကာင့္ပါပဲ။ ဘီပိုးနာတာရွည္ရွိတဲ့ လူေတြရဲ႕ ၁၅% ကေန ၄ဝ%ေလာက္ဟာ နာတာရွည္ အသည္းေရာင္၊ အသည္းေျခာက္၊ အသည္းကင္ဆာ စတဲ့အသည္းေရာဂါေတြ ျဖစ္ကုန္ၿပီး တစ္ႏွစ္ကို လူေပါင္း ၅၂ဝဝဝ ကေန ၁၂ဝဝဝဝဝ ေလာက္ ေသၾကပါတယ္။ တစ္ကမၻာလံုးမွာ ၾကည့္လိုက္ရင္ ဘီေရာဂါပိုး အျဖစ္မ်ားတဲ့အရပ္ေဒသေတြမွာ အသည္းကင္ဆာ ျဖစ္ႏႈန္းဟာ လည္း မ်ားတာပါပဲ။ အာရွ၊ အာဖရိက ေဒသေတြမွာ အသည္းကင္ဆာေရာဂါသည္ အားလံုးရဲ႕ ၆ဝ%-၈ဝ% ေလာက္ဟာ အသည္းေရာင္ အသားဝါ ဘီေရာဂါပိုးေၾကာင့္ ျဖစ္တာပါ။ အသည္းကင္ဆာ ျဖစ္ႏႈန္းဟာ တစ္ကမၻာလံုးမွာ ပိုမိုျမင့္မားလာေနတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။

အသည္းကင္ဆာဟာ ကမၻာေပၚမွာ နံပါတ္ (၆) အျဖစ္အမ်ားဆံုး ကင္ဆာျဖစ္ပါတယ္။ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ကင္ဆာသုေတသနအဖြဲ႕ (International Agency for Reserch on Cancer) (IARC) က အသည္းေရာင္အသားဝါ ဘီ ေရာဂါပိုးကို လူေတြအတြက္ ကင္ဆာ ျဖစ္ေစတတ္တဲ့ အရာ (Carcinogen) တစ္ခုလို႕ သတ္မွတ္ပါတယ္။ အသည္းေရာင္ ဘီ ေရာဂါပိုးရွိတဲ့ လူေတြ အရက္ေသာက္ရင္ စီပိုး၊ ဒီပိုးနဲ႕HIV ပိုး ရွိရင္ အသည္းကင္ဆာ ပိုၿပီး ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဝန္ထုပ္ဝန္ပိုး အသည္းေရာင္အသားဝါ ဘီေရာဂါပိုးဟာ လူေတြအတြက္ တကယ့္ စီးပြားေရး ဝန္ထုပ္ဝန္ပိုးႀကီး ျဖစ္ေနပါတယ္။ ဘာလို႕လဲ ဆိုေတာ့ ဘီပိုးရွိတဲ့ လူေတြဟာ နာတာရွည္ ေရာဂါသည္ေတြျဖစ္ၿပီး၊ ေတာ္ေတာ္လည္း ေသႏႈန္းမ်ားတဲ့ ေရာဂါဆိုေတာ့ လူနာနဲ႕ႏိုင္ငံ အတြက္ ေငြကုန္ေၾကးက် ေတာ္ေတာ္ေလးကိုမ်ားစရာပါ။ ဘီပိုး စတင္ဝင္ခါစ နာတာရွည္ အဆင့္မေရာက္ခင္မွာကို စမ္းသပ္ရ၊ ကုရ၊ ေဆးဝယ္ရနဲ႕ လူနာေတြ ပိုက္ဆံေတာ္ေတာ္ ကုန္ေနပါၿပီ။ ဘီပိုးေၾကာင့္ အသည္းေရာဂါ ပိုရင့္လာေလ၊ ေဆးကုစရိတ္က ပိုကုန္ေလပါပဲ။ ေဆးကုလို႕ ပိုက္ဆံကုန္တာအျပင္ လူနာ၊ လူနာေစာင့္ေတြ အလုပ္မလုပ္ႏိုင္လုိ႕ အလုပ္ပ်က္ အကိုင္ပ်က္ လုပ္ငန္းခြင္ ပ်က္ကြက္လို႕ လုပ္အားဆံုးရံႈးမႈေတြပါ ထည့္တြက္ရမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ဘီပိုးေၾကာင့္ ေငြေၾကးနစ္နာမႈေတြဟာ ေတာ္ေတာ္မ်ားပါတယ္။ အဲဒီလို ဘီပိုးေၾကာင့္ တိုင္းျပည္ေတြမွာ စီးပြားေရး ဘယ္ေလာက္နစ္နာတယ္၊ ေငြေၾကး ဘယ္ေလာက္ဆံုးရံႈးတယ္ဆိုတာ ဘီပိုး အျဖစ္မ်ားတဲ့ ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲ ႏိုင္ငံေတြမွာ တြက္မထားၾကပါဘူး။

အေမရိကန္ႏိုင္ငံမွာေတာ့ ဘီပိုးေၾကာင့္ စီးပြားေရးနစ္နာမႈေတြကို တြက္ၾကည့္တဲ့အခါ ဘီပိုးရွိၿပီး အသည္းမပ်က္ေသးတဲ့ လူတစ္ေယာက္အတြက္ ကုန္က်စရိတ္ဟာ တစ္ႏွစ္ကို အေမရိကန္ ေဒၚလာ (၄ဝဝဝ) ေလာက္ က်ပါတယ္။ ဒီထက္ အသည္းေရာဂါ ပိုဆိုးလာရင္ေတာ့ လူတစ္ေယာက္ တစ္ႏွစ္ကို ေဒၚလာ (၂ဝဝဝဝ)ေလာက္ ကုန္က်ပါတယ္။ အသည္း အစားထိုးရၿပီ ဆိုရင္ေတာ့ ေဒၚလာ (၉ဝဝဝဝ) ေလာက္ ကုန္က်မယ္လို႕ မွန္းရပါတယ္။ ဂ်ာမနီႏိုင္ငံမွာေတာ့ အသည္းေရာင္ ဘီေရာဂါပိုးေၾကာင့္ ႏိုင္ငံေတာ္အေနနဲ႕ တစ္ႏွစ္ကို ေဒၚလာ သန္း(၈ဝဝ)ေလာက္ ကုန္က်ခံ ရတယ္လို႕ ၁၉၉၇ ခုႏွစ္က ခန္႕မွန္းခဲ့ပါတယ္။ ဘီပိုး ကာကြယ္ေရး၊ ပညာေပးနဲ႕ ကုသေရးအတြက္ လုပ္တဲ့စရိတ္ ေတြပါ။ ေတာင္ကိုးရီးယားႏိုင္ငံမွာေတာ့ ၁၉၉၇ခုႏွစ္မွာ ခန္႕မွန္းတြက္ခ်က္မႈအရ သိရတာ ကေတာ့ အသည္းေရာင္ဘီပိုးေၾကာင့္ ႏိုင္ငံအေနနဲ႕ တစ္ႏွစ္လံုးအတြက္ ေဒၚလာသန္း (၁ဝဝဝ) ေလာက္ ကုန္က်မႈ႐ွိခဲ့ပါတယ္။ ဒါဟာ တစ္ႏွစ္လံုး သံုးတဲ့ က်န္းမာေရးဘတ္ဂ်က္ရဲ႕ ၃.၂% ေလာက္ ရွိပါတယ္။ ဒီလို ဘီေရာဂါပိုးျဖစ္ႏႈန္း အရမ္းနည္းတဲ့ႏိုင္ငံေတြမွာေတာင္ ဘီပိုးအတြက္ တစ္ႏွစ္ကို ေဒၚလာသန္းေပါင္းမ်ားစြာ နစ္နာေနတယ္ဆိုရင္ ကြ်န္ေတာ္တို႕ ႏိုင္ငံလို ဘီပိုးအျဖစ္သိပ္မ်ားတဲ့ ဖံြ႕ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ိဳးမွာေတာ့ ဘီပိုးေၾကာင့္ က်န္းမာေရး၊ စီးပြားေရး ထိခိုက္မႈေတြဟာ သိပ္ကိုမ်ား မွာပါ။ ဒါေၾကာင့္ အသည္းေရာင္အသားဝါ ဘီေရာဂါပိုးဟာ ႏိုင္ငံရဲ႕ စီးပြားေရးကို အေတာ္ေလး ထိခိုက္ေစတဲ့၊ အေရးၾကီးတဲ့ က်န္းမာေရးျပႆနာ တစ္ခုလို႕ သိထားရမွာပါ။

ကမၻာအရပ္ရပ္မွာ ဘီပိုးျဖစ္ပြားႏႈန္း ကမၻာေပၚမွာ ဘီပိုး၊ နာတာရွည္သယ္ေဆာင္ထားတဲ့ လူသန္းေပါင္း (၃၆ဝ)ေလာက္ ရွိမယ္လို႕ ခန္႕မွန္းထားပါတယ္။ အဲဒီ နာတာရွည္ ဘီပိုးရွိတဲ့လူေတြဟာ ကမၻာ့အႏွံ႕အျပားမွာ တစ္ေနရာနဲ႕တစ္ေနရာ ျဖစ္ႏႈန္း မတူပါဘူး။ ျဖစ္ႏႈန္းအနည္းအမ်ား ေပၚမူတည္ၿပီး အရပ္ေဒသ ေတြကို (၃)မ်ိဳးခြဲထားပါတယ္။ ဘီပိုး နာတာရွည္ေရာဂါသည္ ျဖစ္ႏႈန္း ၂% ေအာက္ဆိုရင္ ျဖစ္ႏႈန္းနည္းတယ္။ ၂% ကေန ၈% အထိရွိရင္ ျဖစ္ႏႈန္း အလယ္အလတ္ေပါ့။ ၈% ေက်ာ္ရင္ ျဖစ္ႏႈန္းမ်ားတယ္လို႕ သတ္မွတ္ပါတယ္။ အာရွ၊ ဆာဟာရ၊ အာဖရိကနဲ႕ ပစိဖိတ္ ေဒသေတြမွာ ေတာ့ ျဖစ္ႏႈန္းက သိပ္မ်ားပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အသည္းေရာင္အသားဝါ ဘီေရာဂါပိုး နာတာရွည္ သယ္ေဆာင္ထားတဲ့ သူေတြရဲ႕ ၇၅%ဟာ အာရွ ပစိဖိတ္မွာဘဲ ရွိပါတယ္။ အာရွတိုက္မွာ ရွိတဲ့ ႏိုင္ငံေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာေတာ့ နာတာရွည္ ဘီပိုး ျဖစ္ႏႈန္း ၈%ေက်ာ္ ရွိၾကပါတယ္။ ဘာလို႕ ဒီေလာက္ေတာင္ ျဖစ္ႏႈန္းမ်ားရသလဲဆိုေတာ့ ဘီပိုးဟာ ပိုးရွိတဲ့ မိခင္ကေန ေမြးလာတဲ့ ကေလး ကို ကူးစက္တဲ့နည္းနဲ႕ အဓိက ျပန္႕ပြားလို႕ပါပဲ။ အဲဒီလို ေမြးကင္းစ ကေလးေလးကို ဘီပိုးကူး လိုက္ေတာ့ ကေလးလည္း အသက္ တစ္ႏွစ္ေလာက္လည္း ျဖစ္တာ ကေလး ၉ဝ%ဟာ ဘီိပိုးနာတာရွည္ သယ္ေဆာင္တဲ့ သူေတြ ျဖစ္ကုန္ေရာ။ တစ္ခါ အဲဒီပိုး ရွိတဲ့ ကေလးေတြက သူတို႕ ပတ္ဝန္းက်င္ နီးစပ္ရာလူေတြကို ထပ္ျပန္႕တာနဲ႕လည္း ဘီပိုးကူးစက္တဲ့ သံသရာႀကီး လည္ပတ္ၿပီး ဘီပိုး ျဖစ္ႏႈန္းေတြဟာ အာရွတိုက္မွာ မ်ားေနတာေပါ့။ အဲဒီလို ေမြးေမြးျခင္း ဘီပိုးဝင္လိုက္ရင္ ေနာက္ (၁ဝ)ႏွစ္ေက်ာ္ၾကာတာနဲ႕ အသည္းေျခာက္၊ အသည္းကင္ဆာ ျဖစ္ႏိုင္ ေတာ့တာပါပဲ။ ဒီလို မိခင္ကေန ကေလးေတြကို ကူးစက္မႈျဖစ္ေနတာကို ကာကြယ္ဖို႕ကေတာ့ ေမြးၿပီးၿပီးျခင္း ကေလးအားလံုးကို အသည္းေရာင္ ဘီပိုး ကာကြယ္ေဆးထိုးေပးရမွာပါ။ ဒီလို ကေလးသူငယ္ေတြကို ဘီပိုး ကာကြယ္ေဆးထိုးေပးတဲ့ စီမံခ်က္ကို ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ စေနပါၿပီ။ ေနာက္ေနာင္မွာေတာ့ ဒီလိုအသည္းေရာင္ဘီပိုး ကာကြယ္ေဆးထိုးတဲ့လုပ္ငန္းကို တစ္ကမၻာလံုးမွာ တိုးျမွင့္ေဆာင္႐ြက္သြားျပီး ဘီေရာဂါ ကမၻာေပၚက ေပ်ာက္ကင္းသြားတဲ့အထိ တိုက္ဖ်က္သြား ရမွာပါ။ ပါေမာကၡ ခင္ေမာင္ဝင္း (အသည္း)